غده تیروئید یکی از مهمترین غدههای بدن است که هورمونهای حیاتی مانند T3 و T4 را ترشح میکند. این هورمونها نقش اساسی در تنظیم متابولیسم، ضربان قلب، دمای بدن و عملکرد عضلات دارند. اختلال در عملکرد تیروئید میتواند باعث بروز مشکلات جسمی و روانی متعددی شود. از این رو، بسیاری از افراد میخواهند بدانند که از کجا بفهمیم تیروئید داریم؟ در این مقاله، به بررسی علائم و نشانههای اختلالات تیروئیدی و روشهای تشخیص آن خواهیم پرداخت.
لطفا بخوانید: آیا کلسیفیکاسیون خطرناک است؟
از کجا بفهمیم تیروئید داریم؟
از کجا بفهمیم تیروئید داریم؟ برای تشخیص اولیه اختلالات تیروئید، لازم است علائم جسمی و روانی خود را بهدقت بررسی کنید. اختلالات تیروئید به دو دسته کلی تقسیم میشوند: کمکاری تیروئید (هیپوتیروئیدی) و پرکاری تیروئید (هایپرتیروئیدی). علائم هر یک از این اختلالات متفاوت است؛ اما بهطور کلی، وجود نشانههایی مثل تغییرات ناگهانی وزن، خستگی مفرط، بیقراری، تغییرات در ضربان قلب و حساسیت به گرما یا سرما میتواند نشاندهنده اختلال تیروئید باشد.
نشانههای کمکاری تیروئید چیست؟
کمکاری تیروئید به حالتی گفته میشود که تیروئید قادر به تولید هورمون کافی نیست. این اختلال معمولاً علائم واضحی دارد که در صورت مشاهده چند مورد از آنها بهتر است به پزشک مراجعه کنید. نشانههای اصلی کمکاری تیروئید عبارتند از:
- خستگی و خوابآلودگی شدید حتی پس از استراحت کافی
- افزایش وزن غیرقابل توضیح
- احساس سرما، مخصوصاً در دستها و پاها
- خشکی پوست و ریزش مو
- یبوست مزمن
- اختلال در تمرکز و حافظه
- افسردگی و تغییرات خلقی
لطفا بخوانید: بدون تست از کجا بفهمیم بارداریم؟
نشانههای پرکاری تیروئید چیست؟
پرکاری تیروئید زمانی رخ میدهد که تیروئید مقدار بیشازحد هورمون ترشح میکند. علائم پرکاری تیروئید متفاوت از کمکاری بوده و معمولاً با افزایش متابولیسم همراه است. برخی از شایعترین علائم پرکاری تیروئید شامل موارد زیر است:
- کاهش وزن سریع و بدون علت
- اضطراب و بیقراری بیشازحد
- ضربان قلب تند و نامنظم
- لرزش دستها و احساس ضعف عضلانی
- حساسیت زیاد به گرما و تعریق فراوان
- مشکلات خواب و بیخوابی
- تورم غده تیروئید (گواتر)
چگونه اختلال تیروئید را تشخیص دهیم؟
برای تشخیص قطعی اختلالات تیروئید، معمولاً نیاز به انجام آزمایش خون است. آزمایشهای خون تیروئید میزان هورمونهای T3، T4 و هورمون محرک تیروئید (TSH) را بررسی میکنند. افزایش یا کاهش این هورمونها در خون میتواند نشانهای واضح از اختلالات تیروئید باشد. همچنین پزشک ممکن است برای بررسی دقیقتر اندازه غده تیروئید و وجود گرههای مشکوک، سونوگرافی تیروئید تجویز کند.
چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به بیماری تیروئید هستند؟
برخی از افراد بیشتر از دیگران در معرض اختلالات تیروئیدی هستند و باید توجه بیشتری به علائم خود داشته باشند. این گروهها عبارتند از:
- زنان بالای ۳۵ سال (بهویژه پس از زایمان یا در دوران یائسگی)
- افراد دارای سابقه خانوادگی مشکلات تیروئیدی
- مبتلایان به بیماریهای خودایمنی مانند دیابت نوع ۱
- افرادی که سابقه پرتودرمانی در ناحیه گردن داشتهاند
- افرادی که از رژیم غذایی کمید استفاده میکنند
آیا اختلالات تیروئید خطرناک است؟
اختلالات تیروئید در صورت عدم درمان میتواند عوارض جدی برای سلامتی فرد به همراه داشته باشد. برای مثال، کمکاری شدید تیروئید ممکن است منجر به نارسایی قلبی، ناباروری یا حتی کما شود. پرکاری تیروئید نیز میتواند باعث مشکلات قلبی، پوکی استخوان و حتی بحران تیروتوکسیک (یک وضعیت بسیار خطرناک) گردد. بنابراین، تشخیص بهموقع و درمان سریع این اختلالات اهمیت بسیار بالایی دارد.
جدول مقایسه کمکاری و پرکاری تیروئید
قبل از ارائه جدول، باید توجه داشت که هر دو اختلال تیروئیدی، نیاز به پیگیری پزشکی دارند و تنها بر اساس علائم نمیتوان به تشخیص قطعی رسید. اما درک تفاوتها به تشخیص اولیه کمک میکند:
| علائم | کمکاری تیروئید | پرکاری تیروئید |
|---|---|---|
| وزن | افزایش وزن | کاهش وزن شدید |
| دمای بدن | احساس سرما | حساسیت به گرما |
| ضربان قلب | کند شدن ضربان قلب | تند شدن ضربان قلب |
| خلقوخو | افسردگی و خستگی | اضطراب و بیقراری |
| پوست و مو | خشکی پوست و ریزش مو | تعریق زیاد و موهای نازک |
روشهای درمان اختلال تیروئید چیست؟
درمان اختلالات تیروئیدی بستگی به نوع اختلال (کمکاری یا پرکاری) دارد. کمکاری تیروئید معمولاً با مصرف داروهای جایگزین هورمونی (لووتیروکسین) درمان میشود. در مقابل، پرکاری تیروئید ممکن است به کمک داروهای ضدتیروئید (مثل متیمازول)، درمان با یُد رادیواکتیو یا حتی جراحی کنترل شود. انتخاب روش درمانی بر عهده پزشک و بسته به شرایط خاص بیمار است.
جمعبندی مقاله از کجا بفهمیم تیروئید داریم
برای اینکه بفهمیم تیروئید داریم یا خیر، باید به علائم هشداردهنده مثل تغییر وزن ناگهانی، خستگی مداوم و تغییرات در ضربان قلب توجه کنیم. آزمایش خون و سونوگرافی دقیقترین راهها برای تشخیص قطعی مشکلات تیروئید هستند. در صورت مشاهده هر یک از این علائم، توصیه میشود که در اولین فرصت به پزشک متخصص مراجعه کنید.
